Motyw starości - Motyw starości w muzyce

muz. Stanisław Moniuszko, libretto J. Chęciński Aria Skołuby, Ten zegar stary z III aktu opery Straszny Dwór

Humorystyczna opowieść Skołuby o strachach nawiedzających nocą dwór Miecznika. Nastrój grozy wprowadza akompaniament wiolonczel, na którego tle rozwija się falująca linia melodyczna basowej arii. Skołuba, którego zadaniem jest nastraszyć Macieja, uprzedza gościa, że zepsuty od stu lat zegar w komnacie basztowej gra kuranty, gdy w zamku nocuje ktoś obcy: „Dziś zbudzi Cię koncercik taki”. Na wznoszącej się skokami linii melodycznej Skołuba pyta Macieja: „Boisz się? Nie!” – odpowiada Maciej w kulminacji. Skołuba kontynuuje ze spokojem: „Nie? Zażyj tabaki”, po czym następuje uspokojenie napięcia poprzez zwolnienie tempa, opadającą linię melodyczną i długi dźwięk wstrzymujący akcję muzyczną.

Seweryn Krajewski Byłem Stary (płyta Przemija uroda w nas. Kiedy mnie już nie będzie)

Podmiot liryczny wspomina swoją starość, która nie jest kategorią wiekową, lecz stanem ducha. Jej atrybutami są: abstynencja, okulary i ziołowe herbatki na uspokojenie. Samotność sprawiała, że rzeczywistość była szara, smutna „jak zły dzień”, bez różnicy „chrusty czy zapusty”, bezsenna i we łzach. Samotność to stagnacja, jak kutry unieruchomione przez mgłę. Starość jest jak głupota, „jak zły rym”, jak radość z byle czego i wzbudzająca politowanie bylejakość egzystencji. Wszystko zmieniło się wraz z poznaniem kobiety – Genowefy B. Piosenkę podsumowuje refleksja, że dojrzałość przyjdzie we właściwym czasie, trzeba cieszyć się młodością i przyjaźnią innych ludzi.

Inne przykłady muzyczne

• muz. S. Moniuszko, sł. Stanisław P.-J. Béranger Starość z cyklu Śpiewnik domowy (jesień życia)
• M. Musorgski Stary zamek z cyklu Obrazki z wystawy (miłosna pieśń trubadura)
• W. Żeleński Stara baśń według J.I. Kraszewskiego (prapoczątki państwa polskiego)
• H.M. Górecki Trzy utwory w dawnym stylu (stylizacja muzyki dawnej)
• muz. H. Hubertus Jabłoński, sł. K. Winkler, wyk. K. Prońko Pierwszy siwy włos (płyta Jestem po prostu – Nowe stare piosenki) (pierwsze oznaki starości)
• muz. G. Crumb, sł. F.G. Lorka Ancient Voices of Children (Pradawne głosy dzieci) (poetycka wizja śmierci)
• muz. K. Klenczon, sł. J. Kondratowicz, wyk. Czerwone Gitary Powiedz stary, gdzieś ty był (płyta Czerwone Gitary 1965-1969 / Gwiazdozbiór muzyki rozrywkowej) (przygody starego przyjaciela)
• muz., sł. i wyk. J. Kaczmarski Starość Piotra Wysockiego (płyta Krzyk) (starość na syberyjskim zesłaniu)
• muz. i sł. J. Kaczmarski Starzy ludzie w autobusie (płyta Zbroja) (udręka niedołężności)
• muz. P. Rubik, sł. Z. Książek Psalm Abrahama (płyta Psałterz wrześniowy) (wiara Abrahama)