Geneza Królestwa Polskiego

dział: Państwo

We wrześniu 1914 r. w Wiedniu zebrali się monarchowie, dyplomaci i politycy państw europejskich, aby podjąć decyzje co do kształtu i nowego porządku w Europie po zakończeniu wojen napoleońskich. Wśród spraw, którymi przyszło się im zajmować, znalazła się także kwestia napoleońskiego tworu państwowego, jakim było Księstwo Warszawskie. Celem obradujących w Wiedniu monarchów i polityków stało się także zagwarantowanie pokoju i bezpieczeństwa w nowej Europie. Szukano więc środków zmierzających do utrzymania status quo. W sprawie polskiej na Kongresie głos zabrały Anglia i Rosja. W 1806 r. dyplomata angielski gen. Robert Wilson, twierdził, że odbudowane za rosyjską pomocą Księstwo Warszawskie może zniszczyć Napoleona. Rosja niezbyt przychylnie odniosła się do przedstawionego pomysłu. Sytuacja uległa zmianie w 1813 r. Oba wymienione wyżej państwa połączył wspólny wróg, którym był Napoleon Bonaparte. Car Aleksander I zabiegał o przychylność Polaków, licząc na oddanie Księstwa Warszawskiego w ręce Rosji. Posiadanie Księstwa zapewniłoby temu państwu rolę arbitra w Europie Środkowo-Wschodniej. Do swoich planów car pozyskał króla Prus, w zamian za nabytki terytorialne dla dynastii Hohenzollernów (na zachodzie Niemiec i w Saksonii). Przeciwnicy takiego rozwiązania Anglia i Austria, wspierane przez Francję, nie chciały dopuścić do uzyskania przez Rosję tak decydującej roli w tej części Europy. Państwa te wysunęły wspólny projekt restytucji państwa polskiego w historycznych granicach lub też granicach nieco zmodyfikowanych.   W ten sposób zamierzano Rosją zmusić do uległości i pohamowania swoich ambicji. Anglia i kraje z nią związane nie brały wówczas pod uwagę możliwości wojny o Polskę. Wymienione powyżej państwa w 1815 r. stanęły do walki o Księstwo Warszawskie i Polaków.

Powracających w styczniu 1815 r., Polaków walczących u boku armii napoleońskiej, car Aleksander I kazał witać jak bohaterów, pomimo, że jeszcze niedawno traktowani byli jak wrogowie. Osobom rannym zaraz udzielano pomocy, wzięto w opiekę rodziny tych, którzy polegli w walkach. Tym samym, za pomocą dość skutecznych zabiegów ze strony Rosji, car Aleksander I zajął w umysłach Polaków miejsce, które dotychczas było przeznaczone dla Napoleona Bonaparte. W Wiedniu natomiast na rzecz porozumienia polsko-rosyjskiego agitował i działał książę Adam Czartoryski. 

 

Zawarcie kompromisu w polskiej sprawie ułatwił sam Napoleon. Ponowna wojna koalicji antynapoleońskiej z wielkim wodzem, spowodowała konsolidację obozu zwycięzców. W tej sytuacji wojna nie była żadnemu z państw na rękę. Jednocześnie państwa europejskie zdawały sobie sprawę, że jeśli nie zawrą kompromisu w sprawie polskiej, może dojść do kolejnej europejskiej wojny. A na tą nie były gotowe.

 

Ostatecznie na Kongresie wiedeńskim zawarto w polskiej sprawie kompromis. Ziemie Księstwa warszawskiego uległy podziałowi. Wolne miasto Gdańsk miało od tej pory wrócić do Prus, a okręg białostocki na trwałe pozostał przy Rosji. Okręg tarnopolski został zwrócony Austrii (Galicja). Księstwo Warszawskie natomiast uległo podziałowi na:

  • Wielkie Księstwo Poznańskie
  • Rzeczpospolitą Krakowską
  • Królestwo Polskie.

Królestwo Polskie zostało utworzone z 2/3 dotychczasowego terytorium Księstwa Warszawskiego. Ten twór państwowy miał pozostawać w unii personalnej z Rosją. W ten sposób Księstwo warszawskie utworzone decyzją Napoleona Bonaparte zniknęło z map ówczesnej Europy. Najwięcej na dokonanych zmianach terytorialnych zyskał car Aleksander I. Nowe granice państwa rosyjskiego były bardziej korzystne niż te z 1797 r. Prusy i Austria poniosły straty na korzyść Petersburga. Na podział ziem Księstwa warszawskiego zgodę wyrazili nie tylko trzej polski zaborcy, ale także i zachodnie mocarstwa – Anglia i Francja.

 

Polakom obiecano w 1815 r. w zamian za pogodzenie się ze swoim losem, swobody polityczne i obywatelskie.