Motyw ojczyzny - Motyw ojczyzny w muzyce

Stanisław Moniuszko Aria Stefana z opery Straszny dwór

W nocnej scenerii Stefan śpiewa przy starym zegarze o swoich życiowych rozterkach. Ślubował pozostać w bezżennym stanie, aby w każdej chwili móc stawić się na wezwanie ojczyzny, tymczasem w jego sercu rodzi się miłość do Hanny. Nagle odzywa się zegarowy kurant z melodią poloneza – symbolem polskości. Naśladujące pozytywkę wysokie dźwięki dzwonków oddają mechaniczny charakter tej muzyki. Zapamiętana melodia wyzwala wspomnienie szczęśliwego dzieciństwa (rozumianego także jako czas niepodległości), w którym melancholia miesza się nostalgią: „Boże mój! / melodia ta o jakież chwile przypomina”. Narastanie uczuć Stefana ilustruje wznoszący charakter melodii, która osiąga apogeum w okrzyku: „Matko moja miła! / O matko moja miła!”. Słowa te w ukryty sposób wyrażały uczucia patriotyczne Polaków, opłakujących los zniewolonej przez zaborców Matki-Ojczyzny.

muz. Jerzy Satanowski, sł. Agnieszka Osiecka, wyk. Ewa Błaszczyk Orszaki, dworaki (płyta Nie żałuję)

Refleksja nad wpływem historii na losy Polski. Wydarzenia historyczne skłaniają żołnierzy do składania ojczyźnie ofiary najwyższej – własnego życia. Refren poddaje w wątpliwość zasadność takiej postawy. Historia wymaga od ludzi i wieków nieustannego zaangażowania, co nie jest równoważne z uznaniem zasług uczestników. Obiecane korzyści z udziału w wydarzeniach mogą okazać się złudnym wyobrażeniem. Jej siła znosi z mapy świata imperia i konstytuuje nowe państwa. Upadają marzenia o poprawie losu budowane na fundamencie kłamstwa. Tryby historii pochłaniają całe narody, więc życie jednostki nie tworzy historii.

Inne przykłady muzyczne

• muz. Wojciech Sowiński, sł. Ignacy Krasicki Hymn do miłości Ojczyzny (umiłowanie ojczyzny)
• muz. Jean Pierre Solé, sł. Alojzy Feliński i Antoni Gorecki Boże, coś Polskę (modlitwa za ojczyznę)
• Michał Kleofas Ogiński Polonez „Pożegnanie Ojczyzny” (tęsknota za ojczyzną)
• Fryderyk Chopin Etiuda op. 10 nr 12 „Rewolucyjna” (dramat zaboru ojczyzny)
• muz. anonim, sł. Rajnold Suchodolski Bywaj dziewczę zdrowe (obrona ojczyzny)
• Mieczysław Karłowicz Rapsodia litewska op. 11 (piękno ojczystej ziemi)
• muz. Czesław Niemen, sł. Cyprian Kamil Norwid Moja Ojczyzna (płyta Moskwa 1985) (zniewolenie ojczyzny)
• muz. Przemysław Gintrowski, sł. Zbigniew Herbert, wyk. Jacek Kaczmarski Kraj (płyta Mury) (miłość do ojczyzny)
• muz. Przemysław Gintrowski, sł. Agnieszka Osiecka, wyk. Krystyna Janda Na zakręcie, (płyta Piosenki z teatru) (nocna rozmowa o ojczyźnie)
• muz. Seweryn Krajewski, sł. Agnieszka Osiecka, wyk. Edyta Geppert Nie, nie żałuję (płyta Debiut) (podziękowanie dla ojczyzny)