Motyw katastrofizmu - Motyw katastrofizmu w malarstwie

Francis Bacon Portret papieża Innocentego X

Francis Bacon jest uważany za czołowego przedstawiciela malarstwa egzystencjalnego. Głównym tematem jego twórczości jest człowiek, przedstawiany w atmosferze napięcia, katastrofizmu i grozy. Portret papieża Innocentego X nawiązuje do dzieła pędzla Diego Velázqueza, jednak w odróżnieniu od pierwowzoru obraz wywołał wiele kontrowersji. Był uważany niemalże za obrazoburczy. Postać przedstawiona przez artystę jest zdeformowana, a obok niej wiszą połacie mięsa. Sam autor wyjaśniał ich obecność: uważał, że temat mięsa i rzeźni wiążą się doskonale z tematem śmierci, którą uważał za najważniejszy sens ludzkiej egzystencji. Takie podejście zostało ukształtowane w Baconie pod wpływem kataklizmów, jakie przeżył, tj. Powstanie Wielkanocne w Irlandii i dwie wojny światowe.

Rozpatrując obraz w kontekście II wojny, można założyć, że Bacon chciał zobrazować kontrowersje, jakie wzbudzała postać papieża Piusa XII, którego pontyfikat przypadał właśnie na lata wojny.

Salvador Dali Oblicze wojny

Obraz został namalowany w 1940 roku i może stanowić alegorię wojny, która jednoznacznie jest związana z katastrofizmem, tj. śmiercią ludzkości i końcem świata. W centrum obrazu stoi głowa ludzka. Brunatny kolor i deformacja mogą świadczyć o jej rozkładzie. Ten efekt potęgują trupie czaszki wmalowane w oczodoły. Krajobraz, w jaki Dali wkomponował głowę, również można odczytywać symbolicznie. Pustynia to świat w czasie wojny, który jest spustoszony i pozbawiony życia.

Inne przykłady:

• Hieronim Bosch Sąd Ostateczny (katastrofizm łączony z wątkiem apokaliptycznym)
• Hans Memling Sąd Ostateczny (jw.)
• Pablo Picasso Guernica (odpowiedź Picassa na terror wojny – zbombardowanie hiszpańskiego miasteczka, Guernica)
• Francisco Goya cykl Okropności wojny (cykl obrazów przedstawiający okropieństwa, jakie spotykały lud hiszpański ze strony wojsk napoleońskich)