Ustrój polityczny

Najwyższą władzę w państwie skupiał w swoim ręku faraon. Mieszkańcy Egiptu otaczali go boską czcią. W ich mniemaniu faraon był bogiem (z czasem zaczęto go tytułować synem najwyższego bóstwa w panteonie egipskim – synem boga Ra). Jego władza obejmowała kompetencje władzy ustawodawczej, wojskowej oraz sądownictwo. Był on uważany za wybitnego znawcę, w każdej z tych wymienionych dziedzin życia państwowego. Jednocześnie był najwyższą instancją. Państwem egipskim zarządzał jako swoją ojcowizną. Pomoc nieśli mu w tym członkowie rodziny oraz urzędnicy państwowi. W okresie Starego Państwa władza faraona w Egipcie przekształciła się we władzę despotyczną. Ten typ rządów wywarł ogromny wpływ na społeczeństwo. Od tej pory nie mogło się ono uwolnić od więzów narzuconych przez faraona. Mieszkańcy Egiptu w stosunku do rządzącego przybrali bierną postawę. Panującego uważano za największego wojownika. Ponadto wierzono, że faraon jest obdarzony magicznym właściwościami i mocami. W oczach społeczeństwa faraon stał się łącznikiem pomiędzy światem żywych a światem bogów i sił natury. Za panowania IV dynastii dały się zauważyć pewne zmiany w stosunku do panującego. Jako pierwszy z faraonów Chefren przyjął tytuł syna boga Ra (Re). Tym samym rządzący przestał być bogiem a stał się synem najwyższego boga egipskiego. Wśród kompetencji faraona należy wymienić obsadę urzędników, decydowanie o wojnie i pokoju. Monarcha był najwyższym ustawodawcą oraz do jego zadań należało kreowanie nowych kultów. 

 

Wśród urzędników państwa egipskiego, najważniejszym po faraonie był – wezyr, określany jako „wola króla, jego oczy i uszy”. Początkowo na wezyra przeznaczano następcę tronu albo jakąś inną osobę, pochodzącą z rodziny panującego faraona. Urząd ten pojawił się już w III tysiącleciu p. Ch. Do kompetencji wezyra należało głównie administrowanie krajem. Posiadał on najwyższą (po faraonie) władzę w państwie. Pełnił rolę ministra spraw zagranicznych, sprawował kontrolę nad rozdziałem ziemi w państwie, zarządzał policją bądź poborem rekruta do armii. Przewodniczył obradom najwyższego trybunału oraz był zwierzchnikiem finansów państwowych i jako pełniący tę funkcję składał raport z działań skarbu państwa. Do swojej pomocy wezyr miał rzeszę egipskich urzędników, którzy wypełniali jego polecenia. Należy zaznaczyć, że państwo egipskie było mocno zbiurokratyzowane. Do zadań urzędników należała m. in. kontrola stanu sieci kanałów irygacyjnych, rejestracja państwowych dochodów oraz odbieranie danin. Ich praca była wynagradzana. Otrzymywali więc nadania ziemskie bądź mieszkanie.

 

Zarząd nad administracja lokalną w państwie faraonów należał do nomarchów. Stali oni na czele jednostek terytorialnych, tzw. nomów. Były to obszary, które dzieliły państwo egipskie pod względem administracyjnym. Można powiedzieć, że dzięki kompetencjom, które posiadali ich naczelnicy, stanowiły nomy małe samodzielne państwa. Nomarchowie zarządzali podległym im terenem pod względem gospodarczymi, finansowym oraz sprawowali władzę sądowniczą. Nominacji na ten urząd dokonywał faraon. Za pełniona pracę otrzymywali nomarchowie wynagrodzenie w naturze. W okresach tzw. przejściowych w historii państwa egipskiego, kiedy mieliśmy do czynienia  z upadkiem władzy centralnej, rola nomarchów wzrastała. W takiej sytuacji bardzo często stawali się władcami dziedzicznymi na podległym im terenie. Oprócz wspomnianych nomarchów w terenie działali specjalni państwowi urzędnicy, którzy odpowiadali tylko o wyłącznie za nadzorowanie prac publicznych.

 

Najwyższe sądownictwo w państwie sprawował Trybunał Sześciu Izb Sądowych. Na jego czele zasiadał wezyr. Najwyższym sędzią była faraon. W jego gestii leżała zmiana każdego z wydanych wyroków. Sprawy, które były szczególnie istotne dla państwa na przykład kwestie bezpieczeństwa, należały tylko o wyłącznie do kompetencji faraona.

 

Na czele administracji skarbowej stał naczelny skarbnik. Jemu podlegali niżsi urzędnicy – dwaj podskarbi. Policja państwa egipskiego zajmowała się ściąganiem danin. Były one obok podatków, składanych w naturze, źródłem głównych dochodów starożytnego Egiptu.

W okresie Nowego Państwa silnie została rozbudowana armia. Początkowo wojsko było ograniczone do gwardii przybocznej faraona. Z chwilą gdy zaszła taka potrzeba zwoływano pospolite ruszenie, składające się z chłopów. Stała armia powstała w okresie Nowego Państwa egipskiego. z czasem dowódcy wojskowi zaczęli wywierać duży wpływ na rządy w kraju. Z tej grupy rekrutowali się także przyszli faraonowie, np. Ramzes III.

Egipt - system polityczny