Państwo stworzone przez władców I dynastii miało charakter patriarchalny. Pierwsze lata istnienia państwa egipskiego były okresem wielkich przemian, prowadzącym do ustabilizowania się życia państwowego w dorzeczu Nilu.
Centralną osobą w państwie był panujący. Początkowo król określany był przez najstarsze źródła, mianem ojca. Zarządzał państwem egipskim jako swoja ojcowizną. Pomagali mu w tym członkowie rodziny królewskiej. W miarę jednak wzrostu państwowych urzędów, zaczęto je obsadzać ludźmi nie należącymi do rodziny faraona.
W okresie Starego Państwa faraona przekształcił swoją władzę w despotyczną. Tego typu władza wywierała ogromnie silny wpływ na egipskie społeczeństwo, które nie mogło uwolnić się od narzuconych przez faraona więzów. Przyczyn biernej postawy w stosunku do faraona o jego władzy, należy szukać w szczególnej religijnej wrażliwości ludności Egiptu. Panującego uważano nie tylko za najwyższego i najważniejszego wojownika, ale wierzono również, że faraon jest obdarzony magicznymi mocami i właściwościami. W oczach mieszkańców Egiptu, faraon był kimś w rodzaju łącznika pomiędzy światem żywych i a światem bogów i sił natury.
W czasie panowania IV dynastii zaszły pewnie zmiany w stosunku do panującego. Faraon Chefren przyjął tytuł syna boga Ra (Re). Władca, więc przestał być bogiem, za którego go dotychczas uważano, a stał się jedynie synem najwyższego boga w panteonie bóstw egipskich. Do kompetencji faraona należało obsadzanie urzędników, decydowanie o wojnie i pokoju. On także był odpowiedzialny za ustalanie praw, obowiązujących w całym państwie oraz kreowanie nowych religijnych kultów.
Faraon posiadał najwyższą władzę w państwie. Był on wspomagany w swych działaniach przez kapłanów, urzędników, armię. Jemu podlegali chłopi oraz niewolnicy. W ten sposób w starożytnym Egipcie wytworzyła się drabina, która grupowała wszystkie wymienione wyżej stany w następującej kolejności:
- Faraon
- Kapłani
- Urzędnicy
- Wojskowi
- Chłopi
- Niewolnicy
Drugim wielkim posiadaczem ziemskim obok faraona byli kapłani. Dokumenty z okresu Starego Państwa przekazują nam informacje o uprzywilejowaniu tej grupy ludności, w postaci zwolnienia kapłanów z robót publicznych oraz prawie do posiadania niewolników. Egipski stan kapłański składał się różnych grup. Wymienić należy przede wszystkim kapłanów kultu pośmiertnego i kapłanów przewodzących procesowi mumifikacji, których można było spotkać podczas pogrzebu. Obok nich działał również kler, który był tzw. świętym personelem świątyni. Ten ostatni składał się z „proroków”, którzy tworzyli kler wyższy, kapłanów zaliczanych do niższego kleru oraz „kapłanów godzinnych” (świeckich) i personel kobiecy. Na czele kleru poszczególnych bóstw egipskich stali arcykapłani. Kapłani skupiali się wokół świątyni, pełniąc tutaj obowiązki związane z kultem boga, któremu dana budowla sakralne była poświęcona. Urząd kapłański w starożytnym Egipcie nie był rezultatem powołania. Zadaniem też kapłana nie było przewodnictwo wiernym i prowadzenie ich ścieżkami, które wyznaczyli bogowie. Nie wygłaszali kazań, nie oceniali tez moralności mieszkańców Egiptu, do ich kompetencji należało zjednywanie ludności. To działania wykonywali, spełniając swój urząd wobec boga, któremu przyszło im służyć. Kapłan był „sługą boga”. To on odpowiadał za utrzymywanie w odpowiednim stanie wyobrażeń dotyczących bóstwa. Do jego zadań należało utrzymanie w czystości świątyni (każde bowiem zanieczyszczenie zagrażało magicznym siłom bóstwa). On także dbał o składanie ofiar o odbywanie rytuałów boskiego kultu. Kapłani w okresie Starego Państwa nie różnili się od pozostałych mieszkańców Egiptu. Nie nosili modnych szat, jedynie zwykłą przepaskę. Z czasem aby wyróżnić się zaczęli nosić na ramionach skórę pantery, golili głowy, byli obrzezani, podlegali zabiegom oczyszczania i przestrzegali przepisów żywieniowych. Kobiecym personelem świątyni kierowała królowa. Kobiety, które były związane z daną świątynią tworzył kler żeński. Podobnie jak kapłani były podzielone na grupy. Brały udział w procesjach i ceremoniach religijnych.
Polecenia faraona wykonywała rzesza egipskich urzędników. Do ich zadań należała m. in. kontrola stanu sieci kanałów irygacyjnych, rejestracja państwowych dochodów oraz odbieranie danin. Za swoją służbę byli wynagradzani ziemią bądź mieszkaniem. Zwierzchnikiem wszystkich urzędników w starożytnym Egipcie oraz centralnej administracji był wezyr, określany jako „wola króla, jego oczy i uszy”. Tytuł wezyra pojawił się w okresie panowania IV dynastii. Sama funkcja jednak sięgała wcześniejszych czasów. Tytuł wezyra nosił Imhotep, wezyr faraona Dżesera. Ten najwyższy urzędnik państwowy cieszył się ogromnymi uprawnieniami i władzą. Pełnił rolę ministra spraw wewnętrznych, otrzymując raporty od wszystkich egipskich nomarchów. Sprawował kontrolę nad rozdziałem ziemi, zarządzał policją, poborem rekrutów do armii. Był także wezyr przewodniczącym najwyższego trybunału. Jako zwierzchnik finansów składał raport z działań skarbu państwa. Do jego obowiązków należało również przyjmowanie trybutu z odległych krain.
Uprzywilejowaną pozycję w państwie egipskim posiadał za względu na swoje wykształcenie – skryba, pisarz. Jeśli w swoim działaniu wykazywał się gorliwością i zdolnościami mógł zostać ambasadorem lub uzyskać najwyższe urzędnicze stanowisko – wezyra. W okresie Starego Państwa stanowisko skryby było wyłącznie zarezerwowane dla członków królewskiej rodziny oraz rodziny dworzan. Dopiero w okresie Nowego Państwa kariera skryby stała się dostępna dla każdego Egipcjanina. Skryba nie był tylko i wyłącznie urzędnikiem, bowiem w tej grupie znajdowali się również literaci.
W okresie Nowego Państwa został utworzona stała armia. Wcześniej w okresie Starego i Średniego Państwa prawdopodobnie nie było jeszcze armii. Każdy nom posiadał własną milicję, która pozostawała pod dowództwem nomarchy. Także świątynie dysponowały własną policją. Najwyższym dowódcą armii był faraon. Za rekrutację i wyszkolenie walczących odpowiadał wezyr. Porucznicy dowodzili podległymi im okręgami wojskowymi, a komisarze królewscy byli odpowiedzialni za oddziały stacjonujące w obcych krajach. Wyższymi oficerami mogli być tylko Egipcjanie, którzy ukończyli szkołę skrybów. Oprócz kwalifikacji o charakterze wojskowym od żołnierzy wymagano wysokiej kultury. Za swoje zasługi wojskowi otrzymywali od faraona broń, złoto oraz niewolników i ziemię. W ten sposób w starożytnym Egipcie tworzyła się kasta militarna, a jej członkowie stanowili wojskową arystokrację. W okresie Nowego Państwa z szeregów armii wyszli późniejsi faraonowie m. in. Ramzes I i Horemheb.
Podstawową siłą roboczą w byli chłopi. Stanowili on 90% egipskiego społeczeństwa. Chłop był poddany kontroli władzy państwowej. Pociągany był do prac przy budowie kanałów irygacyjnych oraz przy ich utrzymaniu w czystości. Ponadto zobowiązany był do składania danin na rzecz panującego.
W egipskiej gospodarce niewolnictwo zajmowało drugorzędne znaczenie. Dopiero w okresie Nowego Państwa w efekcie prowadzonych przez faraonów kampanii wojennych na terenie Nubii i w Azji, zwiększyło się zastosowanie siły niewolniczej. Niewolników wykorzystywano do prac w kamieniołomach, kopalniach, zatrudniono ich w warsztatach rzemieślniczych oraz w świątyniach i w posiadłościach panującego. Prawna sytuacja niewolnika nie jest dobrze znana.