Organizacja II RP

dział: Państwo

szła w życie w listopadzie 1922 r. ustaliła ona ustrój państwa polskiego jako ustrój republikański z przewagą władzy ustawodawczej (republika parlamentarna). Wprowadziła także monteskius

20 II 1919 r. została uchwalona Mała Konstytucja. Miała ona zorganizować życie polityczne II RP do czasu uchwalenia pełnej konstytucji. Ustawa z 1919 r. utrzymała urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa, który od tej pory stał się wykonawcą poleceń Sejmu Ustawodawczego. Nie miał prawa weta wobec ustaw wprowadzanych przez Sejm. Ponadto każdy akt wydany przez Naczelnika wymagał kontrasygnaty odpowiedniego ministra.

 

Od stycznia 1919 r. do listopada 1922 r. II Rzeczypospolita była republiką z jednoizbowym parlamentem. Sejm sprawował pełnię władzy ustawodawczej oraz miał prawo do kontroli nad działaniami podejmowanymi przez Naczelnika Państwa i rządu. W porozumieniu z Sejmem Naczelnik Państwa miał prawo do powoływania rządu.

 

17 marca 1921 r. parlament przyjął konstytucję, która od miesiąca wydania określana jest mianem konstytucji marcowej. Ta ustawa zasadnicza we

zowski trójpodział władzy:

  • władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament, wybierany w drodze wyborów powszechnych przez ogół uprawnionych do tego obywateli; do jego kompetencji należało stanowienie prawa, powoływanie i odwoływanie rządu oraz wybór (jako Zgromadzenie Narodowe) prezydenta
  • władza sądownicza: sprawowały ją niezależne i niezawisłe sądy

Konstytucja określiła także prawa i obowiązki obywateli II RP. Do obowiązków obywatelskich zaliczono:

Prawa zgodnie z postanowieniami konstytucji były następujące:

Polski parlamentaryzm II RP musiał borykać się z wieloma trudnościami, które wynikały głownie z niemożności wyłonienia większości rządowej. Stąd obserwujemy częste zmiany gabinetów oraz chaos, który w systemie politycznym wprowadzały te zmiany. Wady ustrojowe oraz trudność w porozumieniu pomiędzy poszczególnymi stronnictwami II RP, z czasem doprowadziły niektóre ugrupowania do decyzji o konieczność modyfikacji systemu politycznego. Józef Piłsudski wykorzystując niezadowolenie w kraju z demokracji parlamentarnej w maju 1926 r. dokonał zamachu stanu. Władzę przejęli jego zwolennicy, którzy zapowiedzieli uzdrowienie kraju (sanacja).

 

Ustrój formalnie nie uległ zmianie. Wprowadzono jedynie pewną modyfikację, która prowadziła do rozszerzenia kompetencji prezydenta. 2 sierpnia 1926 r. została wydana nowela sierpniowa, na mocy której prezydent otrzymał prawo rozwiązywania Sejmu oraz wydawania dekretów z mocą ustawy z pominięciem drogi legislacyjnej w parlamencie. Spod parlamentarnej kontroli została także przez Piłsudskiego wyłączona armia.

 

W połowie lat 30-tych współpracownicy Piłsudskiego rozpoczęli prace nad nową konstytucją.

23 kwietnia 1935 r. nowa ustawa zasadnicza została uchwalona. Nadawała ona szersze kompetencje prezydentowi, odbierając jednocześnie część uprawnień parlamentowi. Konstytucja wprowadziła ustrój prezydencki w Polsce. Prezydent stał się centralnym ośrodkiem władzy w państwie. Nie odpowiadał prze nikim za swoje decyzje, jedynie jak to określił konstytucyjny zapis „przed Bogiem i historią”. Do jego kompetencji należało: mianowanie premiera, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, wyznaczał 1/3 składu Senatu i utrzymał także prawo do rozwiązywania Sejmu. Parlament jako władz ustawodawcza mógł uchwalać prawa oraz sprawował w niewielkim zakresie kontrolę nad rządem.