Mianem dadaizmu określa się ruch artystyczno – literacki, rozwijający się w latach od 1916 roku do około 1922. Swoim zasięgiem objął on tereny Francji, Szwajcarii, Niemiec, Stanów Zjednoczonych, miał również oddźwięk we Włoszech, Czechach, Jugosławii i Hiszpanii. Ośrodki dadaizmu mieściły się w Paryżu, Berlinie, Kolonii, Zurychu, Hanowerze i Nowym Jorku. Nazwę dadaizm, choć mało znaczącą pochodzącą prawdopodobnie z gwary niemowlęcia, nadała międzynarodowa grupa z Zurychu, która skupiła licznych emigrantów politycznych. Do grupy tej należeli m.in.: rumuński poeta Tristan Tzara, malarz i rzeźbiarz Alzacji Jean Arp, niemiecki pisarz Richard Huelsenbeck i Hugo Ball.
Inspiracją do powstania dadaizmu był sprzeciw wobec I wojny światowej oraz ruch przeciw kulturze mieszczańskiej. Teoretykiem dadaizmu był Tristan Tzara. W manifeście dadaistycznym z 1918 roku pisał:
(…) Słowo „dada” wyraża najbardziej prymitywny stosunek do otaczającej rzeczywistości; wraz z dadaizmem dochodzi do głosu nowa rzeczywistość. Życie przedstawia się jako plątanina dźwięków barw i rytmów duchowych, która z dnia powszedniego i w całym brutalnym realizmie wiernie przyjmuje sztuka dadaistyczna ze wszystkimi sensacyjnymi wybuchami oraz rozgorączkowaniem swej zuchwałej psyche.
Dadaiści negowali przyjęte powszechnie wartości moralne, estetyczne i społeczne. Większość z nich dawała wyraz swojemu rozgoryczeniu, ze zwątpienia w wartości humanistyczne tj.: honor, ojczyzna, moralność, religia etc. W wyniku tego rozgoryczenia jedni protestowali przeciwko wojnie i społeczeństwu burżuazyjnemu (grupa z Zurychu), inni sami demonstrowali postawy niemoralne, jako produkt działania wojny na masy. Cechą ruchu dadaistycznego była swoboda, demonstrowanie fantazji, przyjęcie postawy buntu, szyderstwa, prowadzącego do destrukcji, prowokacji i absurdu. W sztukach plastycznych dadaizm polegał na komponowaniu przypadkowo zebranych przedmiotów użytku codziennego lub ich części. Kurt Schwitters powiedział: „Wszystko co artysta wypluje jest sztuką”. Dadaiści chcieli szokować i gorszyć, a wolni od tradycji głosili nieograniczona swobodę wyrażania myśli.
- Największą rolę w omawianym ruchu odegrali:
Francuz Marcel Duchamp (1887 – 1968) – zainteresował się badaniem ruchu zanim zetknął się z futurystami. W 1913 roku zademonstrował swoje pierwsze przedmioty gotowe (ready – mades) np.: Koło rowerowe i Suszarka do butelek. Od 1915 roku zamieszkał w Nowym Jorku, z tego okresu pochodzą np. : L.H.O.O.O., Panna młoda rozbierana przez swych kawalerów. W latach trzydziestych Marcel Duchamp związał się z ruchem nadrealizmu był głównym organizatorem jego wystaw.
Niemiec Kurt Schwitters (1887 – 1948) był związany z grupa z Zurychu, wydawał czasopismo MERZ i pod tym samym tytułem tworzył montaże i kolaże. Schwitters pisał poematy, interesował się dadaistycznym teatrem. W jednej ze swoich prac pisał:
Za materiał do tekstu służyć mogą wszystkie eksperymenty prowokujące inteligencję i emocję. Owe tworzywa nie mają być stosowane logicznie, zgodnie z ich obiektywnymi relacjami, lecz jedynie opierając się na logice dzieła sztuki. Dzieło sztuki najintensywniej niweczy obiektywna logikę, wówczas możliwości artystycznej budowy stają się największe.
W latach 1922 – 1923 Kurt Schwitters zainteresował się ideą neoplastycyzmu.
Pozostali dadaiści to:
- Francis Picabii - autor dzieł takich jak np.: Wstanie poranka, Ruch Dada, na większości tych dzieł występuje niechlujnie wykonany napis, pozbawiony sensu.
- Man Rey – autor dzieła zatytułowanego Podarek,
- Tytus Czyżewski,
- Stanisław Młodożeniec,
- M. Ernst – niemiecki autor m.in.: Słoń Celebes(1921), Arkusz blachy miedzianej, Spotkanie przyjaciół,
- Jean Arp – Francuz, którego dzieła tytułowali krytycy np.: grafiki Automatyczny rysunek, Łzy Enaka kolaż papierowy Kompozycja z kwadratami.